INSTYTUT DENDROLOGII

 Pozycja taksonomiczna i zróżnicowanie geograficzne Juniperus drupacea Labill. (Cupressaceae) 

Juniperus drupacea występuje we wschodniej części Śródziemnomorza w Grecji, w południowej Turcji, w Syrii i Libanie. Tworzy tam stożkowe drzewa (czasem krzewy) dochodzące do 10-15 m wysokości, a pień osiąga średnicę 1-2 m. W Grecji odnotowano okazy o wysokości ponad 23 m, a w Turcji nawet ponad 40 m. Są to zazwyczaj drzewa rozdzielnopłciowe, bardzo rzadko wykazują charakter obupłciowy. Igły są wiecznie zielone, szerokie, twarde, ostro zakończone i osiągają 5-25 mm długości, ułożone są na gałązkach okółkowo po trzy. Juniperus drupacea ma bardzo duże szyszkojagody. Są one kuliste bądź jajowate; ich średnica dochodzi do 20-25 mm, a długość do 20-27 mm. Wyróżnia go to spośród innych gatunków jałowca. Szyszkojagody są trzykrotne i mają od 6 do 9 łusek ustawionych międzylegle w okółkach. Nasiona występują w liczbie 3 i są zrośnięte okrywami nasiennymi, tworząc "pestkę". Mikrostrobile wykształcają się w stożkowatych szyszkach, po 5-25, są żółte i mają od 3 do 4 mm długości. Pylenie następuje wczesną wiosną. W nowoczesnych florach oraz pracach systematycznych gatunek jest włączany do sekcji Caryocedrus (ze względu na zrośnięcie się trzech nasion w "pestkę" oraz to, że strobile męskie produkowane są w szyszkach) lub do sekcji Juniperus (=Oxycedrus), razem z J. oxycedrus, J. communis (ze względu na to, że zrośnięcie nasion ma charakter wtórny).

Celem badań było zweryfikowanie hipotezy, że europejskie populacje Juniperus drupacea z Peloponezu są genetycznie różne od populacji azjatyckich z Anatolii i gór Libanu. Ponadto celem było: określenie zróżnicowania J. drupacea w obrębie naturalnego zasięgu na Półwyspie Peloponeskim i w południowo-zachodniej Azji, porównawcza analiza biometryczna J. drupacea i J. oxycedrus, porównawcza analiza genetyczna J. drupacea i J. oxycedrus oraz uściślenie pozycji taksonomicznej J. drupacea.

 Analizom poddano 12 populacji Juniperus drupacea, trzy populacje Juniperus oxycedrus subsp. macrocarpa z Hiszpanii, Włoch i Turcji oraz dwie populacje Juniperus oxycedrus subsp. oxycedrus z Turcji i Grecji. Do morfologicznych analiz w obrębie
J. drupacea użyto 26 cech igieł, szyszkojagód i "pestek". Analizy genetyczne oparto na 3 loci mikrosatelitarnych: Jc032, Jc037 i Jc035, które zaprojektowane zostały dla J. communis. Zarówno morfologiczne, jak i genetyczne wyniki ukazują geograficzne
zróżnicowanie w obrębie J. drupacea. Populacje z Peloponezu charakteryzują się niewielkim zróżnicowaniem, co najprawdopodobniej spowodowała izolacja przestrzenna populacji. Różnice pomiędzy greckimi, tureckimi i libańskimi populacjami J. drupacea wyrażają się przede wszystkim w różnych wymiarach szyszkojagód i "pestek" oraz odrębnej strukturze genetycznej w badanych rejonach mikrosatelitarnych. Analizy porównawcze pomiędzy J. drupacea a dwoma podgatunkami J. oxycedrus ukazują znaczące różnice pomiędzy nimi. Juniperus oxycedrus subsp. macrocarpa wykazuje charakter pośredni pomiędzy J. drupacea a J. oxycedrus subsp. oxycedrus. Duże różnice morfologiczne i genetyczne pomiędzy J. drupacea a Juniperus oxycedrus subsp. oxycedrus i J. oxycedrus subsp. macrocarpa zdają się potwierdzać słuszność utrzymania odrębnej sekcji Caryocedrus dla J. drupacea.