Zmienność genetyczna Pinus sylvestris L. na terenie ostoi flor trzeciorzędowych w południowej Europie i południowo-zachodniej Azji

Badania biometryczne igieł i szyszek oraz zmienność genetyczną oparto na 32 populacjach Pinus sylvestris pochodzących z terenów wokoło Morza Śródziemnego, a także z Turcji i Krymu, uznanych za ostoje flor trzeciorzędowych. Uzyskane wyniki pozwoliły ustalić szczegółową zmienność anatomiczną i morfologiczną igieł, zmienność morfologiczną szyszek oraz przedstawić zróżnicowanie populacji w oparciu o marker nad1 H/I DNA mitochondrialnego (mtDNA).

Na podstawie morfologii i anatomii igieł populacji wyodrębniono dwie wyraźne grupy: 1) iberyjską i 2) składającą się z południowych populacji leżących na wschód od Pirenejów: Masywu Centralnego, Bałkanów, Anatolii i Półwyspu Krymskiego. Populacje z tych grup różnią się głównie występowaniem różnych typów komórek sklerenchymatycznych.

Pomiary cech szyszek Pinus sylvestris różnicują badane populacje w mniejszym stopniu. Mimo to wśród badanych populacji można wyróżnić te same grupy, co na podstawie cech igieł. Różnice zaznaczają się przede wszystkim w liczbie łusek przypadającej na długość i szerokość szyszki.

Marker mitochondrialny nad1 H/I jest wysoce specyficzny względem różnych części zasięgu sosny zwyczajnej; wskazuje na wyjątkowość populacji z Półwyspu Iberyjskiego względem populacji z centralnej i północnej Europy oraz zachodniej części Azji. Badania z użyciem tego markera wykazały istnienie dwóch mitotypów, z których mitotyp b występuje jedynie w refugiach, w przewadze na Półwyspie Iberyjskim. Mitotyp a przeważa we wschodniej i północnej części zasięgu sosny zwyczajnej. Wykrycie mitotypu b w jednej ze wschodnich populacji sosny zwyczajnej w Turcji, jego obecność na Bałkanach i dominacja na Półwyspie Iberyjskim zdaje się potwierdzać hipotezę o trzeciorzędowym podziale populacji na północne charakteryzujące się mitotypem a i południowe z dominacją mitotypu b. Ustalono, że poziom zmienności morfologicznej zarówno w oparciu o cechy igieł, jak i szyszek jest znacznie wyższy od zmienności genetycznej. Wyniki wszystkich analiz są zbieżne, a badania biometryczne w oparciu o cechy igieł, szyszek, jak i analizy genetyczne potwierdzają istnienie dwóch wyżej wspomnianych grup populacji: zachodniej i wschodniej.