Celem niniejszej rozprawy było opisanie zbiorowisk grzybów ektomikoryzowych i mikoryz 20 letniej sosny zwyczajnej (powierzchnie proweniencyjne) w różnych warunkach siedliskowych ukształtowanych przez zróżnicowane skażenie środowiska. Stanowiska skażone zlokalizowane były w pobliżu Zakładów Fosforowych w Luboniu i w strefie ochronnej Huty Miedzi w Głogowie. Powierzchnia kontrolna znajduje się w Lesie Doświadczalnym Instytutu Dendrologii PAN w Kórniku – „Zwierzyniec”. Badania prowadzono w oparciu o inwentaryzację owocników grzybów ektomikoryzowych, wyróżnienie morfotypów mikoryzowych oraz analizę molekularną (PCR-RFLP) mikoryz. Na wszystkich badanych stanowiskach w ciągu trzech lat obserwacji (2000-2002) stwierdzono występowanie łącznie 31 gatunków wielkoowocnikowych grzybów mikoryzowych (po 17 gatunków na powierzchni w Kórniku i Luboniu, 10 gatunków w Głogowie). Powierzchnie skażone charakteryzowały się wyraźnie intensywniejszą produkcją owocników w porównaniu do powierzchni kontrolnej. Najmniejszą całkowitą liczbę wierzchołków mikoryzowych w warstwie gleby 0-5cm, stwierdzono na stanowisku w Głogowie, największą w Luboniu. Na wszystkich stanowiskach wyróżniono łącznie 29 morfotypów mikoryzowych (Kórnik-12, Luboń-19, Głogów-16). Tylko cztery z nich były wspólne dla wszystkich powierzchni. Badania rozmieszczenia mikoryz na głębokości od 0-30 cm wykazały, że na stanowisku w Kórniku i Luboniu ich liczba zmniejsza się wraz z głębokością. Na terenie skażonym metalami ciężkimi w Głogowie następuje przesunięcie mikoryz z powierzchniowych warstw w głąb profilu glebowego. W trakcie badań wykazano również, że istotny wpływ na ilościową i jakościową strukturę zbiorowisk mikoryz ma proweniencja sosny zwyczajnej. Istnieje ścisła zależność między szerokością geograficzną a masą korzeni oraz liczbą mikoryz. Analiza molekularna zamplifikowanego z mikoryz regionu ITS rDNA grzybowego pozwoliła na wyróżnienie wśród mikoryz pochodzących ze wszystkich stanowisk 25 odrębnych typów RFLP. Tylko 4 z nich były wspólne dla wszystkich powierzchni. Zastosowanie tej metody pozwoliło na zidentyfikowanie mikoryz tworzonych przez: Lactarius rufus, Suillus luteus, Paxillus involutus, Scleroderma citrinum i Xerocomus subtomentosus. Wykazano również, że dominujący na wszystkich stanowiskach morfotyp, o charakterze ektendomikoryzy, tworzony jest przez jeden, niezidentyfikowany gatunek grzyba ektendomikoryzowego. Przeprowadzone badania nie wykazały związku pomiędzy obfitością produkcji owocników przez pewne gatunki grzybów ektomikoryzowych a liczbą mikoryz przez nie tworzonych. Nie stwierdzono również wpływu obecności owocników na frekwencję mikoryz danego gatunku w próbach pobranych bezpośrednio spod tych owocników. Połączenie obserwacji owocników grzybów ektomikoryzowych i badań opartych na analizie morfologiczno-molekularnej dało w miarę pełny obraz struktury zbiorowisk grzybów ektomikoryzowych i mikoryz występujących na poszczególnych stanowiskach.

Praca zrealizowana została częściowo w ramach grantu promotorskiego KBN nr 6 PO4F07821.