Morfologiczne i cytologiczne aspekty mikopasożytniczych właściwości grzyba mikoryzowego Laccaria laccata
Celem badań podjętych w niniejszej pracy było prześledzenie procesu antagonizmu pomiędzy szczepem grzyba ektomikoryzowego Laccaria laccata a ekspansywnymi grzybami zbiorowisk grzybów saprotroficznych (T. harzianum, T. virens i Mucor hiemalis) zasiedlających gleby wyłączone z działalności rolniczej. Wprowadzanie mikoryzowych siewek sosny do środowisk mikrobiologicznych gleb rolnych, wykazujących wysoki stopień antagonizmu w stosunku do współbytujących organizmów, wiąże się z syntezą i uwalnianiem szeregu substancji mogących negatywnie oddziaływać na strzępki grzybów mikoryzowych. Związek symbiotyczny z grzybami mikoryzowymi, zdolnymi efektywnie konkurować i zarazem przełamywać opór środowiska mikrobiologicznego jeszcze przed zaistnieniem trwałego układu symbitycznego jest warunkiem powodzenia zalesienia gleb rolnych. Przeprowadzone obserwacje nad wzajemnym wpływem grzybów L. laccata i T. harzianum w ryzosferze P. sylvestris przy zastosowaniu skaningowego mikroskopu elektronowego wykazały zdolność ograniczania kiełkowania oraz oplatanie zarodników grzybów saprotroficznych przez badany szczep grzyba mikoryzowego. W prezentowanych badaniach nad oddziaływaniami pomiędzy grzybem mikoryzowym a grzybami saprotroficznymi zmianom degradacyjnym ulegały również strzępki L. laccata. Badając etapy interakcji pomiędzy dwoma grupami grzybów, drogą obserwacji przeprowadzonych w transmisyjnym mikroskopie elektronowym, wykazano obecność uszkodzenia w strukturze komórek grzybów saprotroficznych. Postępująca dezintegracja, przejawiająca się wakuolizacją, uszkodzeniami błony komórkowej oraz zmianami w budowie organelli były przejawami wrażliwości strzępek grzybów saprotroficznych na działanie toksycznych związków uwalnianych do strefy interakcji. Uszkodzenia ścian wywołane wytrawianiem -1,3-glukanu obserwowano w obrębie strzępek oraz zarodników grzybów saprotroficznych wzrastających ze strzępkami L. laccata. Enzym -1,3-glukanaza ułatwiał przenikanie toksycznych związków uwalnianych przez L. laccata do strzępek grzybów saprotroficznych w początkowym okresie interakcji. Skutkiem działania zwiazków fenolowych, gromadzonych w wakuolach grzyba L. laccata, mogły być także obserwowane zaburzenia cytoszkieletu mikrotubulowego oraz dezorganizacja mitochondriów. Cytochemiczna analiza składu mukożelu, sugeruje wyraźną zależność pomiędzy skutecznością penetracji a gromadzeniem mukożelu na powierzchni komórek gospodarza, szczególnie w okresie poprzedzającym penetrację. Podczas trwania eksperymentu wykazano przemieszczanie 32P wbudowanego w zarodniki grzybów saprotroficznych i patogena - grzyba Heterobasidion annosum do mikoryzowych siewek sosny, co stanowi potwierdzenie uzyskiwania fosforu ze źródeł organicznych przez grzyby mikoryzowe Laccaria laccata i Suillus bovinus.